اصطلاحات قیر

ناميزه (امولسيون) آنيوني (emulsion Anionic ):

امولسیون قیر یک نوع مایع در مایع است که در آن قطره های ریز بدون در هم آمیختن به صورت پراکنده است. یک امولسیون از دو مایع امتزاج ناپذیر تشکیل شده که یکی از آن به شکل قطره های ریز در هم پراکنده شده اند که یکی از آن به صورت قطره ریز در دیگری پراکنده شده است. امولسیون یا نامیزه از لحاظ ساختار  به آنیون و کاتیون تقسیم شده که آنیون بار منفی در اطراف قطر های قیر ایجاد می کند از متصل شدن به هم جلوگیری می کند.

آسفالت(asphalt)

ماده ای چسبناک که به رنگ قهوه ای تیره تا سیاه  است و بخش مهم آن قیر هایی است که در طبیعت وجود دارد یا از مراحل پالایش نفت تولید می شود.

قیر خالص(cement Asphalt)

غیر روان به علت افزایش قوام و کیفیت برای حاصل شدن مخلوط آسفالت مصرفی در روسازی به کاربرده می شود. درجه نفوذ این قیر در دمای 25 درجه سلسیوس و تحت بار 100 گرم در زمان 5 ثانیه بین 5 تا 500 می باشد. به طور کلی به قیر هایی که به طور مستقیم در برج تقطیر در خلاء پالایشگاه حاصل می شود و یا به صورت مختصر در جریان هوادهی قرار می گیرد، قیر خالص گفته می شود.

آسفالتن(Asphaltenes)

آسفالتن ماده ای است که همراه با رزین ها، هیدروکربن های آروماتیک و هیدروکربن های اشباع مثل آلکن در نفت خام موجود است. آسفالتن همانند قیر است که در پالایشگاه های نفت حاصل می شود و برای ساخت روکش جاده، پوشش بام و پوشش های ضد آب در ساختمان سازی به کاربرده می شود.

سنگ قیر (Asphalt rock)(rock asphalt):

سازنده های سنگی طبیعی هستند که به طور معمول شامل سنگ آهک یا ماسه سنگ می باشند و در لایه های آن مقادیر جزیی مواد قیری یافت می شوند.

قیر – لاستیک (rubber-Asphalt):

قیر لاستیک عبارت است از مخلوط شدن بایندر قیری با خرده لاستیک های تایر ضایعاتی( به میزان حداقل 15 درصد وزنی) و مواد افزودنی کاهنده ویسکوزیته که در آن قطعه های لاستیکی اصلاح کننده با قیر مذاب واکنش داده می شوند و به میزان زیادی سبب باعث افزایش حجم آن می شود.

قیر(Bitumen):

از مواد چسبنده طبیعی یا مصنوعی که از ترکیب سیاه یا تیره(جامد، نیمه جامد یا کندروان
) هیدروکربن با وزن مولکولی بسیار ایجاد شده و قیر های معدنی، طبیعی و قطران از انواع آن هستند.

قیری(Bituminous):

به هر جسمی که در آن قیر وجود داشته باشد یا با مواد قیری مخلوط شده باشد، اطلاق می شود. به عنوان نمونه بتن آسفالتی، الیاف یا پارچه های قیر اندود و روسازی های قیری از انواع Bituminus می باشد.

نامیزه (امولسیون)کاتیونیک(emulsion Cationic)

نوعی از امولسیون که در آن یک عامل اموسیون ساز از قبل مشخص شده، بار های مثبت غالبی را روی فاز ناپیوسته ایجاد می نماید.

قطران زغال سنگ(tar Coal)

قطران زغال سنگ یا قطران معدنی از تقطیر زغال سنگ حاصل می شود. ماده ای چسبنده به رنگ قهوه ا ی تیره تا سیاه که از تقطیر تخریبی حاصل می شود.

قطران کوره کک(tar oven-Coke):

قطران زغال سنگی است که به عنوان محصول جانبی در کوره های کک سازی از زغال سنگ قیری حاصل می شود.

(Cut-back asphalt)  محلول قیر:

ترکیب پسماند نفتی(قیر) با محصول های به دست آمده از تقطیر نفت را Cut-back asphalt می گویند. قیر محلول دیرگیر احتمال دارد به شکل مستقیم از تقطیر حاصل شود که به عنوان روغن های راه شناخته می شود.

محصولات قير محلول(products back-Cut ) :

ترکیب پسماند های نفتی یا قطران با محصول های به دست آمده از تقطیر را محصولات قیر محلول می نامند.

روان ساز(Flux):

ماده ای قیری است که به شکل مایع برای روان سازی دیگر مواد به کار گرفته می شود.

کربن آزاد موجود در قطران(tar in carbon – free)

برش هیدروکربنی به دست آمده از رسوب گذاری قطران رقیق شده توسط دی سولفید کربن یا بنزین می باشد.

قطران زغال سنگ حاصل از گاز خانگی(tar coal house-Gas)

قطران زغال سنگ تولید شده از برگشت گاز خانگی که در صنایع گاز روشنایی از زغال سنگ قیری حاصل می شود.

نفتن – آروماتیکها(aromatincs – Naphthene)

ترکیبی از هیدروکربن های نفتنی و آروماتیک که یک بار در زمان مراحل تصفیه از طریق حلال های پارافنی جذب سطحی شده و در نهایت از طریق یکسری از حلال های آروماتیک مانند تولوئن مجدد جذب می شوند.

قیر طبیعی (asphalt Native) :

قیر طبیعی در واقع یک رزین هیدروکربن طبیعی است که اسم های دیگری مثل آسفالت، یوتانیت، آسفالتت و آسفالتوم و … دارد و به بهترین حالت ممکن می تواند در انواع حلال های آلیفاتیک و آروماتیک حل شود. این ماده از سازگاری بسیار بالایی با مشتقات نفتی برخوردار است و می تواند در سخت کردن این مشتقات استفاده شود. به طور کلی قیر و مواد قیری به شکل طبیعی یافت می شوند.

قطران نفت-گاز(tar gas-oil)

قطران که از شکست بخارهای نفتی در دمای زیاد از صنایع تولید گاز نفتی حاصل می شود.

زفت(pitch):

ماده ای جامد و چسبنده به رنگ قهوه ای تیره یا سیاه که با وجود حرارت به آرامی روان می شود. این ماده از پسماند تبخیر جزئی و یا تقطیر جزء به جزء قطران حاصل می شود.

آروماتیک های قطبی(Aromatics – Polar)

برشی از هیدروکربن آروماتیک قطبی می باشد که در زمان تصفیه از طریق جاذب های واسط از حلال های پارافینیک جذب شده و در نهایت با استفاده از حلال هیدروکربنی کلرینه شده مثل تریکلرید اتیلن دوباره جذب شوند.

بازیافت کننده ماده (Recycling agent(R.A))

ترکیبی از هیدروکربن ها، یا بدون میزان کم از دیگر مواد برای اصلاح یا بهتر عملکرد خاصیت قیر “پیر” شده و در عملیات بازیافت روسازی های آسفالتی به کاربرده می شود.

قطران تصفیه شده(tar Refined)

قطران فاقد آب، از عملیات تقطیر یا تبخیر قطران تا رسیدن به قوام مورد نظر است و یا توسط قطران و روان سازی باقیمانده تقطیر تولید می شود.

ترکیبات اشباع(saturates):

ترکیبی از هیدروکربن های نفتی و پارافینی محلول در حلال پارافینی که روی سطح جذب شونده، جذب نمی شوند بقیه اجزا شامل مواد نفتی و آروماتیک های قطبی جذب شده، در نهایت منجر به عمل تفکیک برش اشباع می شود.

نفت خام(straight – run pitch)

به زفتی گفته می شود که در تولید اولیه تقطیر بدون اضافه نمودن روان کننده های ثانویه به قوام مورد نظر برسد.

قطران(Tar)

ماده قیری(قیر و مواد قیری) سیاه یا قهوه ای که از جهت قوام به شکل مایع و نیمه جامد می باشند و بخش های اصلی آن حاصل میعان در تولید تقطیر تخریبی مواد مانند زغال سنگ، شیل های نفتی، چوب و نفت یا دیگر مواد آلی یا مواد بعد از تقطیر، بخش اصلی آن زفت است می باشد.

مخلوط های قیر-مصالح سنگی و کاربرد آن( Application and Mixtures Aggregate-Bitumen)

پر کننده ترک(filler Crack)

قیر و مواد قیری برای پر و آب بندی کردن ترک ها در روسازی به کاربرده می شوند.

مواد غبار نشان(binder Dust)

میزان کمی از قیر و مواد قیری که برای ثبات سریع سطح راه های خاکی و جلوگیری از گرد و غبار استفاده می شود.

اندود آب بند بدون سنگ دانه(seal Fog)

میزان کمی از مواد قیری که برای آب بندی و جلوگیری از شن زدگی یا هر دو در روسازی های موجود به کاربرده می شوند. به طور معمول از امولسیون های قیری کندشکن و دیرشکن به کاربرده می شود که احتمال دارد با آب رقیق شده باشند.

مخلوط تعمیر و نگهداری (mix Maintenance)

ترکیبی از مواد قیری و مصالح سنگی که در دمای محیط برای پر کردن چاله ها و بخش های آسیب دیده در روسازی به کار گرفته می شوند. این ترکیب ها احتمال دارد برای به کاربردن سریع یا استفاده خارج از انبار در زمان های بعدی بدون احتیاج به تولید بیشتر، طراحی شده باشند.

آسفالت مخلوط شده در محل (place – in- mixed)mix Road

آسفالت مخلوط در محل از اختلاط مصالح سنگی با قیر مایع در سطح آماده شده راه بدون گرم کردن مصالح سنگی ایجاد می شود. یکی از مزایای این نوع مخلوط به کارگیری از مصالح سنگی که در کنار راه، ریسه یا در نزدیکی آن انبار شده می باشد.

مالچ پاشی(treatment Mulch)

پاشیدن مواد قیری برای ثبات موقت منطقه هایی که جدیدا بذر پاشی شده اند. همینطور این مواد قیری را می توان به عنوان اتصال دهنده خاک، خاشاک، کاه یا نی استفاده کرد.

ماکادم نفوذی(macadam penetration)

لایه روسازی شبیه مصالح درشت دانه یک اندازه است و فضای خالی بین آن با میزان زیادی مواد قیری پر می شود و در نهایت با مصالح سنگی درشت دانه ریز تر پوشیده و کوبیده می شود. احتمال دارد چند لایه مصالح ریز تر نیز به کاربرده شود.

اختلاط کارخانه ای، پخش سرد (laid – cold,mix Plant)

ترکیبی از قیر محلول، امولسیون قیری و یا قطران با مصالح سنگی که در کارخانه مرکزی ایجاد می شود. در دمای محل پروژه یا نزدیک به آن در سطح راه پخش و یکنواخت می شود.

اختلاط کارخانه ای، مخلوط نامیزه قیری پخش گرم(mixture emulsion bituminous laid – hot, mix plant)

ترکیبی از امولسیون و مصالح سنگی گرم شده که به طور معمول در کارخانه های پیوسته ایجاد می شود. در دمای بیشتر از دمای محل پروژه پخش می شوند.

اندود نفوذی (coat prime)

به کاربردن مواد قیری با گرانروی کم روی سطح شنی که برای نفوذ، اتصال و ثبات سطح طراحی شده و برای بهتر شدن چسبندگی بین سطح شنی و لایه آسفالتی استفاده می شوند.

(Reclaimed asphalt pavement(Rap)) آسفالت خرده:

ترکیب روسازی که از محل به جهت استفاده در ترکیب بازیافتی تراشیده می شود.

مخلوط روسازی آسفالت بازیافتی(mixture paving asphalt)

ترکیبی از خرده آسفالت که شامل قیر خالص، قیرابه قیر محلول، عامل بازیافتی، مصالح سنگی و فیلر معدنی می شود.

دوغاب آب بندی(seal Slurry)

ترکیبی روانی از امولسیون های قیری، مصالح سنگی ریز دانه، فیلر معدنی به کاربرده می شود که احتمال دارد از چند نوع ماده معدنی بهره برد. دوغاب بندی برای تعمیر و نگهداری روسازی استفاده شده اما نمی تواند سبب افزایش مقاومت سازه شود. استفاده از دوغاب بندی در سطح روسازی های کهنه می تواند موثر باشد چرا که این کار سبب آبندی ترک های سطحی، جلوگیری از جدا شدن سنگدانه ها در مخلوط آسفالت، سالم ماندن ساختار جاده ای، غیر قابل نفوذ شدن سطح جاده در مقابل آب و اکسیژن هوا و بهتر عمل کردن مقاومت در برابر لغزش می شود. استفاده از دوغاب بندی به کاهش خرابی سطح راه ناشی از دوغاب آببندی به طور معمول در ضخامت های 3 تا 6 میلیمتر اجرا می گردد.

ترمیم سطحی(treatmet Surface)

استفاده کردن از مواد قیری که به دنبال آن از یک لایه مصالح سنگی معدنی استفاده شود احتمال دارد از چند نوع ماده معدنی قیر استفاده می شود.

اندود سطحی یا اندود اتصال (coat  Tack) coat bond

استفاده کردن از مواد قیری روی یک سطح غیرقابل نفوذ به عنوان یک اتصال دهنده بین سطح قدیمی و جدید عمل می کند.

بتن قطرانی، پخش سرد(laid cold, concrere Tar)

مخلوط کارخانه ای طراحی شده شامل قیر قطرانی با درجه گرانروی متوسط و مصالح سنگی دانه بندی شده، که در بازه زمانی کوتاه بعد از مخلوط شدن یا زمانی که دمای آن مخلوط آسفالت به دمای محیط یا نزدیک به آن رسد روی سطح راه پخش می شود.

بتن قطرانی – پخش گرم(concrete Tar , laid hot)

مخلوط کارخانه ای طراحی شده شامل قیر قطرانی با درجه گرانروی بسیار و مصالح سنگی دانه بندی شده با چگالی بیشتر در حداکثر دمای اختلاط روی سطح راه پخش می شود.

سنگدانه های مصالح (Aggregate Materials)سنگدانه(Aggregate)

به مواد دانه ای با ترکیب های معدنی، مثل ماسه، شن، پوسته، سرباره کوره ذوب فلزات یا سنگ های خرد شده که با یک ماده چسبناک ملات یا بتن تولید می شود و یا فقط به عنوان لایه اساس، بالاست راه آهن و … بهره برده می شود.

شن ساحلی(gravel Bank)

شنی که به صورت طبیعی یافت می شود و با  مواد ریز دانه مثل رس و ماسه یا ترکیبی از آن و شن ماسه دار ترکیب شده است. رس شن دار نشان دهنده نسبت های گوناگون مواد در مخلوط است.

سرباره کوره آهن گدازی(Slug funace Blast)

محصول های غیر فلزی که شامل سیلیکات ها و آلومینوسیلیکات های آهکی و عنصر های پایه دیگر می باشد و به شکل همزمان با آهن در کوره جمع می شود.

کلینکر(clinker)

محصول جانبی ذوب شده یا نیمه ذوب شده ای است که از احتراق زغال سنگ حاصل می شود و همینطور شامل کدازه و کلینکر سیمان پرتلند، و آجر و سرباره شیشه ای است.

سنگ دانه درشت(aggregate Coarse)

سنگ دانه های که بخش بیشتر آن روی الک 75 درصد بماند، سنگ دانه درشت است.

محصول سنگ شکن(run Crusher)

به طور کلی محصول سرند نشده از یک سنگ شکن می گویند.

سنگ دانه با دانه بندی پیوسته(aggregate graded Dense)

سنگ دانه هایی که اندازه ذرات آن طوری است که بعد از تراکم، فضای خالی به وجود آمده بین ذرات سنگ دانه ای که به شکل درصدی از فضای همه است، نسبتا کم می باشد.

سنگ دانه های ریز(aggregate Fine)

شماره 4/ (4 میلیمتری(1 (سنگ دانه های عبوری از الک 9/5 میلی متری که تقریبا از الک 75 درصد عبور کرده و بخش اعظم آن روی الک 75 میکرون(شماره 200) باقی می ماند.

1. Gravelly clay
2. Grayey gravel
3. Clayey gravel
4. Sandy gravel

این تعاریف در شرایط متفاوت استفاده می شوند.

وجه شکسته(face Fractured)

سطح زاویه دار، زبر یا شکسته ذرات سنگ دانه که از طریق خرد کردن به شکل مصنوعی یا طبیعی شکل می گیرد.

(Macadam dry bound and water bound)ماکادام(تر – خشک)

لایه روسازی، الزاما شامل سنگ دانه های درشت که از طریق ماسه و ذره های الک شده در محل پر می شود. برای ماکادام های تر مصالح پر کننده همراه با آب به کاربرده می شوند و باید به شکل چند لایه اجرا شود.

سنگدانه اندازه حداکثر(Maximum size of aggregate)

یکی از ویژگی های معمولی برای توصیف سنگ دانه، کوچکترین چشمه الکی که همه میزان سنگ دانه باید از آن عبور نماید.

اندازه حداکثر سنگ دانه اسمی (Nominal maximum size of aggregate)

یکی از ویژگی های معمولی برای توصیف سنگ دانه، کوچکترین چشمه الکی که همه مقدار سنگدانه از آن می تواند عبور نماید. به طور معمولی احتمال دارد سنگ دانه ها از چشمه الکی که همه سنگدانه ها از آن عبور می کنند، عبور نمایند. در نهایت بخشی از سنگدانه ها که میزان بیشینه آن تعیین شده ممکن است روی سطح باقی بمانند. چشمه الکی که به این شکل مشخص شده به عنوان حداکثر اندازه اسمی گفته می شود.

سنگ دانه با دانه بندی باز(aggregate graded open)

به سنگ دانه هایی که پخش کردن آن ها به گونه ای است که بعد از تراکم، فضای خالی بین ذرات سنگ دانه ای که به شکل درصدی از فضای کل است، زیاد می باشد.

قلوه سنگ(rubble)

سنگ های ناصاف به شکل ها و اندازه های نامنظم که از یک توده بزرگتر به روش طبیعی از طریق فرآیند های زمین شناسی یا به روش مصنوعی در معدن های استخراج سنگ، توسط برش، انفجار یا شکستن ایجاد می شود.

پسماند سرند(Screenings)

مواد باقیمانده ناشی از شکستن مصنوعی سنگ ها، تخته سنگ ها، شن، قلوه سنگ، سرباره کوره ها و /2 بتن ایجاد شده از سیمان که همه آن ها از کوچکترین الک سنگ شکن عبور کرده و بیشتر آن ها از الک 36 میلیمتر عبور می کنند.

سنگ دانه خاکی(aggregate Soil)

به مخلوط طبیعی که شامل سنگ، شن یا ماسه که حاوی میزان زیادی مواد رس و لای ریزتر از الک 75 میکرون باشد، به آن سنگ دانه خاکی می گویند.

سرباره آهن گدازی(slag Steel)

محلولی مصنوعی و جانبی است که در زمان جداسازی آهن در کوره های ذوب آهن از سرباره ناخالصی های موجود در سنگ آهن حاصل می شود. به طور کلی سرباره ترکیبی از سیلیکات و اکسید های فلزی پیچیده است که بعد از سرد شدن مواد ناخالص باقی می ماند. این ترکیب بعد از گرفتن شکل جامد در استفاده های گوناگون به کاربرده می شود که شامل سیمان های سرباره ای، مواد نسوز، پشم سرباره، بالاست راه آهن و مصالح زیرسازی جاده و مصالح سنگی آسفالت می باشد.

مش(Mesh)

مش استانداری است که برای شرح اندازه و دانه بندی پودر ها حاصل شده و به طور خاص پودر میکرونیزه در سال های 1987-1986 ایجاد شده و طبق آنالیز های آزمایشگاهی و نمونه برداری از پودر ، توزیع ذرات(partical size Distribution)  در آن یافت می شود که طبق اکثریت اندازه ذرات موجود در پودر شاخص مش برای نشان دادن کیفیت پودر به کاربرده می شود.

دمای نرمال(temperature Normal)

دمای نرمال به معنای دمای در نظر گرفته شده برای بررسی ویژگی های فیزیکی مواد قیری در آزمایشگاه با 25 درجه سلسیوس است.

درجه نفوذ(Penertration)

طبق تعریف های آزمایشگاهی، درجه نفوذ قیر به مقدار طولی(برحسب دهم میلی متر) که یک سوزن استاندارد آزمایشگاهی در زمان 5 ثانیه، تحمل فشار معادل 100 گرم، درون قیر در درجه حرارت 25 درجه سانتیگراد نفوذ کند، گفته می شود به عنوان نمونه اگر سوزن در مدت زمان 5 ثانیه بین 6 تا 7 میلیمتر نفوذ داشته باشد، قیر 70/60 خواهیم داشت.

سرند(screen)

یک وسیله با چشمه های دایره ای شکل که برای جدا کردن مواد طبق اندازه آن در آزمایشگاه به کاربرده می شود.

الک(Sieve)

یک وسیله با چشمه های مربع شکل که برای جداسازی مواد طبق اندازه آن در آزمایشگاه به کار گرفته می شود.