بسته بندی به عنوان یکی از عوامل مهم در حمل و نقل گوگرد صادراتی ، نقش مهمی در ایمنی، کارایی و کاهش خطرات محیط زیست دارد. گوگرد پودری به نسبت گرانول قابلیت اشتعال پذیری بالاتری دارد به همین دلیل نیازمند بسته بندی مقاوم و استاندارد می باشد که از نشت و انتشار آن جلوگیری شود. نوع بسته بندی علاوه بر محافظت از گوگرد در مقابل عوامل خارجی سبب کاهش حوادث ناگوار و افزایش بهره وری می شود.
نوع بسته بندی:
بالک (Bulk):
بالک به معنای کالاهایی است که بسته بندی ندارند و به صورت باز یا اصطلاحا فله جا به جا می شوند. گوگرد به صورت فله‌ای (بدون بسته‌بندی خاص) در وسیله نقلیه (کشتی، قطار یا کامیون) حمل می شود.
روش بارگیری در بالک به بدین صورت است که گوگرد مستقیماً در داخل مخازن یا کامیون های بزرگ ریخته و بارگیری و تخلیه آن با استفاده از نوار نقاله، لودر یا پمپ های خاص انجام می شود. این روش برای حمل مقادیر زیاد گوگرد مناسب است و به دلیل عدم نیاز به بسته بندی، هزینه های آن می تواند پایین تر باشد.
کانتینر (Containerized):
کانتینر به جعبه های فلزی بزرگ گفته می شود که مطابق با ابعاد استاندارد کالا در آن قرار گرفته و از طریق قطار، کشتی و هواپیما حمل می شود. این واژه به کامیونی که چنین جعبه ای را حمل می کند نیز اطلاق می شود. بسته بندی در کانتینر بدین صورت است که معمولا در داخل بسته ها، کیسه های بزرگ(جامبوبگ) یا پالت ها قرار گرفته و در نهایت این بسته ها داخل کانتینر قرار داده می شوند. بسته های گوگرد به صورت دستی یا با استفاده از ماشین‌آلات مخصوص داخل کانتینر چیده و پس از آن کانتینر ها جابجا می شوند. به طور کل این روش بیشتر برای حمل مقادیر کمتر گوگرد و یا زمانی که نیاز به محافظت بیشتر از گوگرد وجود دارد مناسب است. همچنین از این روش در صورتی که مقصد نیاز به بسته بندی خاص داشته باشد، استفاده می شود.
عوامل زیر در بسته بندی گوگرد تاثیر گذارند:
نوع وسیله نقلیه
وسیله نقلیه برای حمل گوگرد از اهمیت بسیاری برخوردار است چرا که اگر گوگرد قرار است از طریق جاده ای و با کامیون حمل شود باید مجهز به تجهیزات ضد جرقه و ضد انفجار مجهز باشند. اگر گوگرد پودری به صورت کانتینری حمل می شود باید از کانتینر های بسته و مجهز به سیستم های تهویه یا کیسه های ویژه FIBC که کیسه های چند لایه مقاوم در برابر رطوبت و نفوذ هوا مورد استفاده قرار می گیرد. احتمال انفجار و پراکندگی گوگرد گرانول به نسبت کمتر است به همین دلیل نیازی به تجهیزات ضد جرقه و ضد انفجار ندارد. برای جلوگیری از نفوذ رطوبت، پوشش از درپوش های پلاستیکی و محکم مورد استفاده قرار می گیرد.
نگهداری در انبار و محیط های بین راهی
تهویه مناسب و کنترل رطوبت بسیار برای گوگرد پودری بسیار اهمیت دارد چرا که در این نوع گوگرد خاصیت جذب رطوبت و پراکندگی بالاست. به کاربردن سیستم های کنترل گرد و غبار و فیلتر های هوا در انبار های مخصوص الزامی است. گوگرد گرانول نسبت به رطوبت و خطر انفجار حساسیت کمتری دارد و می توان آن را در انبار های باز با پوشش های ضد رطوبت نگهداری کرد. انبار های مسقف با تهویه مناسب نیز می توانند این نوع گوگرد را با تهویه مناسب نگهداری کنند.
روش های بارگیری و تخلیه
در زمان بارگیری و تخلیه باید از سیستم های بسته و مکانیزه استفاده کرد تا از پراکندگی گرد و غبار جلوگیری شود. برای جلوگیری از پراکندگی می توان از نوار نقاله های پوشیده و سیستم های پنوماتیکی برای جلوگیری از پخش شدن ذرات در محیط استفاده کرد. یکی از روش هایی که می تواند به کنترل گرد و غبار کمک کند، آبپاشی مه پاش در زمان بارگیری است. بارگیری و تخلیه گوگرد گرانول به نسبت ساده تر است و می توان از لودر ها، بیل های مکانیکی و نوار نقاله های باز به کاربرد. گوگرد گرانول نیاز به روش خاصی برای جلوگیری از پراکندگی ندارد اما باید از پوشش های مقاوم در مقابل رطوبت برای جلوگیری از خیس شدن گرانول مورد استفاده قرار داد.
تاثیر شرایط جوی در حمل و نقل
شرایط جوی تاثیر مستقیم بر حمل و نقل آن دارد به طوری که در هوای مرطوب، احتمال چسبیدن ذرات و ایجاد لایه های چسبناک در داخل بسته بندی افزایش پیدا می کند. در مناطق بادخیز نیز ممکن است ذرات پراکنده شوند و باید از سیستم های مکنده استفاده شود. گوگرد گرانول نسبت به تغییرات جوی مقاوم تر است اما در شرایطی که رطوبت زیاد باشد ممکن است چسبندگی به وجود آید و این مسئله باعث می شود بر کیفیت و قابلیت حمل و نقل تاثیر گذارد. با این وجود در شرایط جوی نامساعد از پوشش های ضد آب استفاده می شود.
روش های حمل و نقل گوگرد
روش های حمل و نقل گوگرد به صورت زمینی، دریایی و هوایی است که هر یک را به طور کامل شرح می دهیم.
حمل و نقل زمینی
به طور کل حمل و نقل زمینی شامل حمل و نقل جاده ای و ریلی می شود که هر کدام برای گوگرد پودری و گرانول به شرح زیر است:
حمل و نقل جاده ای
حمل گوگرد پودری با کامیون نیازمند دقت بالایی است چرا که کامیون ها باید از نوع ADR یا حمل مواد خطرناک و دارای سیستم های کنترل الکتریسیته ساکن باشد تا مانع از انفجار شود. این کامیون ها دارای سیستم های جلوگیری از جرقه و همینطور کانتینر های بسته و مقاوم در برابر نفوذ هوا هستند. برای جلوگیری از پراکندگی گرد و غبار، از کیسه های چند لایه مقاوم و یا تانکر های بسته برای حمل مورد استفاده قرار می گیرد.
حمل گوگرد گرانول به نسبت پودری ساده تر است و معمولا به شکل فله ای در کامیون های مخصوص بارهای فله ای حمل می شود. این کامیون نیازی به سیستم های کنترل الکتریسته ندارند اما باید از پوشش های پلاستیکی یا بزرنتی برای جلوگیری از نفوذ رطوبت استفاده شود. گوگرد گرانول در کیسه های FIBC کیسه های بزرگ حجیم نیز می تواند حمل شود که این کیسه ها برای حمل با کامیون مناسب تر هستند.
حمل و نقل ریلی
حمل و نقل ریلی به علت ظرفیت بالای واگن، برای انتقال مقدار زیاد گوگرد به مسافت های طولانی مناسب تر است.
گوگرد پودری باید در واگن های بسته و مجهز به تهویه حمل شود و به کار
بردن واگن های بسته مخصوص مواد خطرناک با سیستم های جلوگیری از گرد و غبار و تانکر های ویژه برای حمل گوگرد پودری الزامی است. بارگیری و تخلیه باید با استفاده از نوار نقاله های مکانیزه یا سیستم های پنوماتیکی انجام گیرد تا مانع از پراکندگی پودر شود.
گوگرد گرانول می تواند به صورت فله ای در واگن های باز یا بسته حمل شود. در صورت استفاده از واگن های باز، لازم است که از پوشش های ضد آب یا پلاستیک های ضخیم برای جلوگیری از نفوذ رطوبت مورد استفاده قرار گیرد. واگن های فله ای با خاصیت قابلیت سریع تر از تخلیه از طریق در های زیرین به طور معمول برای حمل گوگرد گرانولی مورد استفاده قرار می گیرند که بهینه و اقتصادی است. این نوع واگن ها بیشتر برای حمل مواد معدنی مثل گوگرد گرانولی در مسافت های طولانی مورد استفاده قرار می گیرند.
حمل و نقل دریایی
حمل و نقل دریایی به علت ظرفیت بالا و هزینه های به نسبت پایین انتخاب خوبی برای جابجایی های بین المللی و مسافت های طولانی می باشد. حمل گوگرد چه به شکل فله و چه به شکل کانتینر های مخصوص، از روش کشتی های باربری انجام می شود.
حمل گوگرد پودری به طور معمول در کیسه های FIBC چند لایه یا بشکه های فلزی بسته بندی و سپس در کانتینر ها بارگیری می شود. این بسته بندی به طور خاص باید از طریق نفوذ هوا و رطوبت جلوگیری نمایند. کشتی های مورد استفاده باید دارای فضا های سر پوشیده باشند تا مانع از تماس گوگرد پودری با هوا و رطوبت جلوگیری شود. بهتر است از سیستم های مکش هوا برای جلوگیری از انتشار گرد و غبار استفاده شود. تهویه مناسب برای کشتی نیز بسیار حائز اهمیت است تا از تجمع گاز های خطرناک که بر اثر تجزیه گوگرد انجام می شود، جلوگیری شود.
گوگرد گرانولی به طور معمول به شکل فله ای در کشتی های بار فله خشک حمل شده و این کشتی ها ظرفیت بالایی برای جابجایی میزان مواد معدنی را دارا می باشند. اگر حمل به صورت فله ای باشد باید از پوشش های ضد رطوبت استفاده کنید تا از نفوذ آب در زمان حمل جلوگیری شود. از لحاظ ایمنی این نوع گوگرد از گوگرد پودری ایمنی بالاتری دارد ولی باید از سیستم های تهویه و پوشش های ضد رطوبت مورد استفاده قرار گیرد. حمل گوگرد گرانولی در فضاهای باز کشتی با وجود تماس با آب دریا یا رطوبت، مشکلاتی مانند چسبندگی، و مشکلات تخلیه ایجاد نماید بنابراین پوشش مناسب بسیار حائز اهمیت است.
جمع بندی
بسته بندی گوگرد نقش مهمی در ایمنی، کارایی و کاهش خطرات محیط زیست ایفا می کند. گوگرد به دو صورت پودری و گرانولی حمل می شود و بسته بندی مناسب بر اساس این دو حالت تفاوت های مهمی را ایجاد می کند.
همانطور که در مقاله شرح دادیم گوگرد پودری به علت خاصیت اشتعال پذیری بالا نیازمند بسته بندی مقاوم و ضد رطوبت است. به کار گرفتن کانتینر های بسته و کیسه های چند لایه در زمان حمل اهمیت خاصی دارد و در زمان حمل باید از تجهیزات ضد جرقه و تهویه مناسب استفاده شود. گوگرد گرانول در مقابل کمتر در معرض انفجار است و به صورت فله ای یا در کیسه های مقاوم حمل می شود. با وجود این که پوشش ضد جرقه حائز اهمیت نیست اما پوشش های ضد رطوبت برای جلوگیری از خیس شدن و کاهش چسبندگی حائز اهمیت می باشد.
علاوه بر نوع بسته بندی، عواملی مانند شرایط جوی، روش‌های حمل و نقل (زمینی، ریلی و دریایی) و بارگیری و تخلیه نیز تأثیر زیادی بر ایمنی و کیفیت حمل و نقل گوگرد دارند. انتخاب بسته بندی مناسب و رعایت استاندارد های ایمنی باعث بهبود بهره‌وری و کاهش خطرات حمل گوگرد می شود.
سوالات متداول
چه اقدامات ایمنی باید در حمل گوگرد رعایت شود؟
باید از تجهیزات ضد جرقه و ضد انفجار استفاده شود. حمل و نقل در دماهای پایین برای گوگرد جامد توصیه می شود و همچنین تهویه مناسب برای جلوگیری از تجمع گرد و غبار گوگرد ضروری است.
گوگرد چگونه حمل می‌شود؟
گوگرد به دو صورت جامد و مایع، با کانتینر یا تانکر مخصوص حمل می شود.